speechwriter

XXIV

Tiña inmellorábeis condicións. Un apartamento con vistas a Sussex Gardens Street, tranquilidade total, Mrs. Worthing atenta a canto puidera necesitar... O marco ideal para pórme a escribir. O primeiro sería deixarme levar por As regras de ouro da novela contemporánea.

“O escritor moderno, para levar adiante a súa tarefa, debe procurar ante todo non deixarse arrastrar pola improvisación. O exercicio literario é, principalmente, un xogo con claras regras que deben seguirse se non se quere caer na mediocridade. Dez son os puntos básicos do proceso, que se irán describindo con detalle ao longo deste traballo:

1. Idea

2. Argumento

3. Personaxes

4. Sinopse

5. Despece por escenas

6. Localizacións

7. Documentación

8. Primeiro borrador

9. Reescrituras

10. Manuscrito final

A disciplina empregada no seguimento estrito desta estrutura dará como resultado un produto que colmará os seus desexos literarios, e chegará ao lector coa calidade necesaria para que vostede atope un lugar na narrativa contemporánea. Neste libro verá como cen días son suficiente para crear unha grande novela”

Cen días! E non habería un método abreviado? Entrarían dentro dos cen días os necesarios para ler e estudar o manual, ou eses ían a parte? Saltei o resto da introdución e fun ao gran.

“A idea. Que me inspira?

A idea é o primeiro paso da construción narrativa. Debe expresarse nunha única frase e debe responder á pregunta: que quero transmitir?”

Ai, que carallo! Iso xa o sabía eu. Non facía falla que mo explicaran. O malo é que non acudía ningunha idea. Pensei basearme nas experiencias vividas nos últimos anos, pero non daba atopado a maneira de contalo sen separar todo aquilo que tiña relación co meu traballo. Co meu antigo traballo. E tiña claras dúas cousas: unha, que non quería parecer o mordomo traidor que sae nas revistas. Outra, que a boa hora podería publicar as interioridades do meu xefe.

As miñas aventuras amorosas tampouco tiñan moito que contar, fóra a alma. Por tanto, quedaba excluída calquera cousa autobiográfica. O mellor sería provocar unha choiva de ideas e pillar a primeira que parecera aproveitábel. Seguín lendo.

“Unha vez que temos a idea, hai unha serie de cousas a ter en conta, o ton do libro –se vai ser serio, humorístico- a extensión que pretendemos darlle, xa que non é o mesmo un relato ca unha novela curta ou unha longa, o estilo –frases curtas e directas ou longas e descritivas-, a técnica a empregar –narración en primeira, segunda ou terceira persoa, texto clásico- e, por último, a estrutura que lle imos dar á obra –capítulos, bloques, todo seguido-...”

A cousa púñase máis difícil do previsto. Máis que axudarme, o manual aquel aínda complicaba máis a cousa. Aínda non comezara, nin sequera tiña unha idea, e xa debía responder a unha morea de cuestións que parecían fundamentais. Mrs. Worthing petou á porta.

- I thought you would like a cup of tea.

- Thank you very much. Do you speak my language?

- Oh, no. I´m sorry, sir.

- Pois a ver como nos entendemos vostede e máis eu, que esa é outra!

- ...?

- Nothing. Thank you.

Un parvo coma min perdido nunha cidade estranxeira. Unha idea. E agora, a matinar o argumento. Viña pola páxina trinta e sete.

“Argumento: que conto? En xeral, debemos describir o argumento en poucas liñas. Unha ferramenta moi útil é manter unha base de datos de argumentos para as nosas futuras novelas, e ir apuntando os que se nos ocorran lendo revistas, espreitando na vida diaria, etc. Unha vez escollido un, resulta imprescindíbel estudar argumentos alternativos, pois as cousas pódense contar de varias maneiras.”

Ben. E que máis? Comezaba a doerme o diñeiro gastado naquela sarta de cousas obvias. Se, ao final, todo o tiña que facer eu! Volvín ao índice e boteille unha ollada.

“Personaxes: de quen estou a falar?”

Personaxe xa o tiña. O parvo. Así que, páxina corenta e cinco.

“Debemos construír unha ficha para cada unha das personaxes que empreguemos. Un modelo a seguir podería ser o seguinte:

- Nome:

- Alias:

- Lugar de nacemento:

- Nacionalidade:

- Domicilio:

- Estado civil:

- Profesión:

- Importancia: (protagonista, antagonista, principal, secundario)

- Ton: (serio, cómico, dramático)”

Era o que me faltaba por ver. Tiña que facerlles o DNI ás personaxes antes de escribir a novela! Na altura tiña para min que aquilo era unha verdadeira carallada. Collín As regras de ouro da novela contemporánea e tireino no cubo do lixo. Alí estaba ben.

Para desconectar abrín a caixa do correo electrónico. Tiña unha mensaxe de Tareixiña.

Porfa, non te esquezas de pasar por Harrod´s e mércarme todas as variedades de té que podas. Pásao moi ben, e non te preocupes polo do choio. Xa atoparás outra cousa. Bicos.

Mañá iría buscarlle o té. E de paso a dar unha volta pola cidade, para cando menos coñecela un pouco. Xa case levaba tres días e todo o que coñecía era unhas dependencias policiais, unha funeraria e o cuarto do hotel, ademais do apartamento de Rosa. Tiña tamén mensaxe dela.

Agardo que te atopes a gusto. Eu teño un día horroroso, pero non me queixo. Non me lembrei de dicirche que non contestes ao teléfono. O mellor é que o descolgues. No frigorífico tes de todo, pero calquera cousa que precises pídeslla a Mrs. Worthing. E, por favor, non aturo a desorde. Colle o que queiras, pero cando remates vólveo ao seu sitio. Aquí agardamos rematar antes do sábado, aínda que nunca se sabe. Se iso, heite chamar con tempo. Saúdos

O último era da deputación.

Estimado Sr.: Tendo rematado a relación laboral que viña mantendo con este organismo, prácenos comunicarlle que ten ao seu dispor a nómina correspondente ao último período, a liquidación de fin de contrato así como os certificados de cotización. Pode pasar polo negociado de persoal cando mellor lle conveña. Agardando as súas noticias, reciba un cordial saúdo.

Era a confirmación definitiva de que non había volta atrás. Non a precisaba, pois logo de todos aqueles anos sabía perfectamente como as gastaba o xefe. Despedido era despedido. E punto. Sen máis voltas. Pero afastei a cuestión do pensamento. Xa tería tempo a semana vindeira para tramitar os papeis.

Aquel día estaba xa perdido, así que decidín dar unha volta polas proximidades a ver se algunha idea me acudía, caritativa, ao maxín. Cruceime con ducias de turistas que entraban na multitude de hoteis establecidos naquela longa rúa. Moitos deles falaban linguas coñecidas. Pensei que o mundo xa non era lugar para aventuras, senón para o turismo. Así que tampouco unha novela de viaxes. Ademais, vaia experiencia a miña, que era a primeira vez que pisaba o estranxeiro. Ben, quitando Portugal, se o consideramos “o estranxeiro”.

XXV

Levaba tres días no apartamento de Rosa sen o menor resultado. Un perdido co manual para parvos, o outro de compras por Harrod´s e de visita polos lugares máis céntricos: Buckingham Palace, o Parlamento, Times Square, o London Eye, etc. O terceiro estaba a transcorrer sen maior novidade.

Soou o meu teléfono.

- Iago. Son Rosa. Ao final imos rematar mañá, así que chegarei á noite. Como vai o traballo?

- Mal, moi mal. Non teño unha soa liña.

- Non desesperes.

- Abóndame para saber que non sirvo para escribir ficción.

- Pois eu penso que si vales. Dámo a alma. Só tes que atopar a inspiración.

- Es unha optimista.

- Non te preocupes. Teño unha idea que che quero comentar. Vémonos mañá.

Unha idea? Rosa? Imaxinábaa. Co odio que lle tiña ao marido probabelmente me diría que escribira sobre el. E xa dixen por que non me parecía intelixente meterme naquel sarillo. De todos xeitos estaba tan bloqueado que me rendín definitivamente. Apetecíame perder o tempo por algures. Quizais a National Gallery.

Rosa Fole chegou o xoves á noite. Tíñalle pedido a Mrs. Worthing unha cea fría, pois non sabía a hora exacta. Mercara unha botella de viño tinto alentexano –ao branco tíñalle noxo despois daquel día fatídico- nunha tenda rexentada por uns portugueses. Deixou as cousas e ollou agradecida para a mesa posta.

- É un detalle. Grazas.

Faloume do seu traballo e da volta que viña de dar por Gales. Parecía satisfeita coa súa nova vida lonxe de todo canto quedaba atrás. Pero non esquecido.

- Xa che dixen que teño unha idea...

- Antes de que fales, quero dicirche que non vou escribir nada sobre Francisco Barreiros. Nin cambiando os nomes, nin disfrazando a historia, nin nada. Xogaríame o futuro e, ademais, non creo que ninguén o publicase.

- Xa vexo que pensaches en todo.

- Tiven tempo abondo.

- Pero quizais non lle deses voltas bastantes ao tema.

- Non entendo.

A súa cara amosaba un pícaro sorriso. Ela si matinara a fondo sobre a cuestión nos días anteriores. Víase segura de si mesma.

- O que ti facías até agora era, máis ou menos, darlle forma ás ideas de outros, non?

- Eu non o diría así. Ideas, o que se di ideas... máis ben catro ou cinco tópicos ben traballados.

- O caso é poñelo en papel. O que sexa.

Non conseguía entender a onde quería ir parar. Pedinlle que fora dereita ao gran.

- Eu si quero contar a miña historia. A dunha muller burlada. Expor todo o maltrato ao que me someteu ese cabrón, e que a xente saiba que clase de persoa é. Quero que ti a escribas. Podemos asinalo os dous, ou podo facelo eu soa. Iso dáme igual

Quedei sen palabras. Era xenial! A ela dáballe o mesmo que consecuencias puidera ter aquilo e, despois de todo, tratábase principalmente da súa vida. Ninguén lle podía negar o dereito a desafogarse. Máis dun editor rifaría por algo así. E, este era un obxectivo común, podiamos meter nunha lea a Panchito Barreiros.

- Acepto.

- Pois entón, mans á obra. Non hai tempo que perder.

Comezamos aquela mesma noite. Rosa foime relatando unha longa rea de desprezos, insultos, ameazas e infidelidades. Decidimos darlle un ton irónico e case humorístico, afastado da traxedia que lle tocara vivir. Parecíame que así situaríamos ao imbécil nun plano inferior ao da muller, resaltando enormemente a súa estulticia. Usariamos os nomes reais, sen agochar nada.

Un episodio realmente sorprendente para min foi a narración da reacción de Barreiros cando Rosa tentou que se sometese ás probas de fertilidade. Era tan descritivo do seu carácter, que insistín en que aquela comida na casa dos sogros tería que ser o comezo da narración. Logo saltariamos cara atrás, e seguiríamos unha certa orde cronolóxica. Coido que non tardei nin dúas horas en entusiasmarme co prometedor proxecto.

Tanto, que non saímos do apartamento durante catro días. Rosa non tiña traballo até o martes seguinte, e todas as necesidades cubríaas unha solícita Mrs. Worting que amosaba unha especial simpatía agora que sabía que eu era escritor, e que estabamos a traballar xuntos. Adoraba a literatura e estaba feliz de ter un autor na súa casa.

Dedicamos unhas dezaoito horas diarias á tarefa, comendo sobre a marcha. Rematabamos tremendamente cansos e algún día quedamos durmidos diante do ordenador. Mais o texto avanzaba a paso de xigante. O plan de traballo que foramos improvisando consistía en facer unha narración inicial sen pulir, en bruto, que eu puliría de volta na casa con máis calma. Despois podía volver a Londres, ou ben enviarlle o texto refeito por correo electrónico para darlle os últimos retoques. Manteríamos entre tanto o contacto telefónico, para que ela puidera estar ao tanto.

- Rosa. Algunha vez che levantou a man?

- Si. Por iso marchei.

Á fin dos catro días tiñamos unhas vinte e cinco mil palabras, se ben nun borrador pouco estruturado e cheo de grallas, erros tipográficos e sen estilo ningún. Sacamos dúas copias, para que ela tamén puidera traballar sobre o texto.

- Ves como si es un escritor?

- Así calquera. Isto non é ficción.

- É unha historia. Hai moitas máis. Tantas coma persoas, non?

- Se o miras dende ese punto de vista...

- Claro. Que outro pode haber? A xente quere narracións que poda entender, próximas á experiencia propia. A literatura fantástica está ben para nenos.

- Cada quen ten os seus gustos. Pero coido que tes razón. Agora queda comprobar se son capaz de darlle forma.

- Estou segura.

XXVI

A entrada de Francisco Barreiros representou un sopro de ar fresco no anquilosado goberno. Era un político de raza, capaz de facer que se falara del, fora ben ou mal, e que non abandonaba a primeira liña mediática por nada no mundo. Non precisou sequera achegar proxectos novos, ou unha liña de traballo distinta á do seu predecesor. Simplemente pillou todo o que circulaba xa pola consellaría e inundou os medios de comunicación con todo aquel material, dando a sensación de que ía cambiar de arriba a abaixo toda a política levada a cabo até alí.

Iso e mailo uso intensivo do coche oficial, ao que xa estaba afeito. Estendeu as redes por todo o país visitando cooperativas, fábricas, matadoiros, mercados, granxas, sindicatos agrarios, alcaldes e, sobre todo, festas gastronómicas. Fronte aos seus compañeiros de goberno menos populistas, xustificábase dicindo que alguén tiña que dar unha imaxe de proximidade ao pobo. E ninguén mellor ca o conselleiro de agricultura, por aquilo da secular tradición agropecuaria da comunidade.

O mesmo presidente concordaba coa súa opinión. Até entón o goberno parecía dar a sensación de ser un grupo de tecnócratas afastados da xente. Eficaces, ao seu xuízo, pero non demasiado populares.

Así que atopou o campo libre e preparado para a semente, para asentar as bases do futuro sobre unha clientela ganada para a causa. Por iso tiña que dicir a todo o mundo o que querían oír. Debía procurar favorecer a todos, telos contentos e agradecidos a aquel conselleiro que, á fin, “era un dos nosos”.

Soubo ganar aos directores dos medios cunha mestura de atencións e o incremento exponencial dos orzamentos da consellaría destinados a publicidade institucional, e moi axiña chegaron os columnistas que loaban a súa capacidade política, o pulo de modernidade que estaba a imprimir nun sector tan atrasado e tan vital para o país.

Foi un daqueles plumiñas, o de máis sona, de quen tirou para substituír a Loureiro na cuestión dos discursos e outras parrafadas. Saía moitísimo máis caro, por suposto, pero en calidade non había, ao seu xuízo, punto de comparación.

Estaba onde quería e co mundo, con aquela pequena parte do mundo, aos seus pes. Cando sentiu suficientemente segura a súa posición, quixo retomar outras cousas onde as deixara. Pero agora, podía facelo ao grande. Chamou ao director da televisión autonómica.

- Nóvoa? Son Barreiros. Preciso que me faghas un favor. Trátase dunha recomendada miña que...

XXVII

Traballando no texto xa de volta á cidade, a preocupación máis importante que me asaltaba non tiña nada que ver cos aspectos formais e tampouco cos de fondo. Seguía a empregar aquel ritmo compulsivo iniciado no apartamento de Sussex Gardens, e cheguei a pensar que corría grave risco de rematar intoxicado.

Son fumador de maneira case irremediábel, logo de abondosas tentativas de abandonar o hábito, sempre sen éxito. De todas formas, o meu consumo habitual non pasa dun paquete diario, agás raras excepcións. Sen case decatarme, asusteime ao ver o ritmo de consumo cando caín na conta de que estaba a abrir o segundo paquete do día, e non eran máis que as tres da tarde. Fixen entón contas e calculei que, diante da pantalla, estaba a fumar unha media de vinte cigarros cada cinco horas de traballo. Por iso sentía a boca sempre como se estivera a comer un cinseiro. O salón do meu apartamento, se un o comparaba entrando e saíndo noutras estancias, permanecía envolto nunha densa néboa, os dedos fura-bolos e maior-de-todos presentaban unha coloración marrón escura preocupante, e ollándome ao espello comprobei que tiña os ollos moi irritados.

Pero a cousa ía ben. O material en bruto daba pé para un desenvolvemento moi interesante, e quería aproveitar a inspiración antes de que desaparecera. Nin sequera pasara pola deputación para recoller os papeis, nin chamara a Tareixiña para dicir “estou aquí”. Íame alimentando de pizzas pedidas por teléfono, cervexa e café, moito café. Despois de varios días presentaba unha mesta barba, o cabelo revolto e graxento, e incipientes problemas gastrointestinais.

Só me recompuxen ao lembrar que debía acudir ao xulgado para o xuízo polo accidente. De milagre. Estaba a escribir unha escena de grande violencia verbal, non sei por que me veu á cabeza Chus, e logo a cita pendente coa xustiza. Unha cousa foime levando á outra. Menos mal.

Presenteime limpo, barbeado e ben vestido, con traxe e garabata, para axudar a abrandar á, neste rol, xuíza Cordeiro. Agardaba paseando nervioso por un corredor cando a vin achegarse cara a min. Púxenme algo nervioso.

- Ola, Iago. Hoxe é o día, non?

- Si. Agardo que non me fagas moito a pascua.

- Eu? Para nada. O teu caso non me toca a min.

- Non?

- Pero non te preocupes, falarei co xuíz para que non sexa moi estrito, cunha condición.

- Chus. Que te vexo vir!

Tiña aquela ollada de femia dominante que, por experiencia, xa me asustaba.

- Aínda non dixen nada. Só che pido que tomemos un café despois da vista. Simplemente iso.

- De acordo, pero só se a cousa sae razoabelmente ben.

Non se pode dicir que non. O xuíz, un home de sesenta e tantos anos con pinta de estar permanentemente anoxado, non cargou demasiado as tintas. Seis meses de suspensión do permiso de conducir e unha pequena multa. O cargo por ameazas a un axente da autoridade foi finalmente desestimado, xa que considerou a frase “vostede non sabe con quen está a falar” unha expresión corrente e habitual nunha situación deste tipo. Xa que logo, a cita con Chus era inevitábel.

- Onde estiveches todo este tempo? Mudaches de cidade co ascenso do teu xefe?

- Que dis! Despediume uns días antes de que o nomearan conselleiro. Estou sen traballo.

- Non sabía. Non chamaches máis. Supuxen que me gardarías a faena de mandarte para os calabozos. Es un pouco rancoroso.

Non daba creto. Como non ía gardarlla? A ela parecíalle un xogo nada máis o que para min era outro desastre na longa lista dos acaecidos naqueles días ben difíciles.

- Chus. Ti velo como unha brincadeira, pero a min chegoume moi fondo. Como queres que non me sinta mal?

- Bah! É unha anécdota que algún día poderás contarlles aos netos.

- Rematarás conseguindo que te odie.

- Por favor, non digas iso. Agora voute coñecendo e xa me decato de cales son os teus límites. Coido que te entendo un pouco mellor.

- E precisabas meterme na cadea? Iso non lle gusta a ninguén, non fai falla experimentalo para sabelo. Sen embargo, a min pásame todo o contrario. Cando estabamos... o que fose aquilo que faciamos, cría coñecerte bastante ben. Agora non teño nin a máis remota idea de que vas.

- E que imaxe tiñas entón?

- Prefiro non responder a iso. Estou no meu dereito, non?

Soltou unha gargallada. Parecíame que estaba a xogar comigo dende que nos atopáramos e, para iso, eu semellaba ser a vítima ideal.

- Ti o que precisas non é un compañeiro, senón un boneco, un obxecto para as túas brincadeiras. Pois ben, mesmo sen ser consciente fixen o meu papel, e creo que con moito éxito, por certo. Pero compadezo ás próximas vítimas. Non é nada agradábel.

- Iago, penso que estás trabucado. Non houbo máis ca dous accidentes imprevistos. Levei unha sorpresa cando te vin no xulgado aquela noite.

- Si, foi unha casualidade. Como que non houbera condóns. Pero ben que aproveitaches as dúas situacións para xogar o teu xogo.

- Se o queres ver así... E agora, que vas facer da túa vida?

Non quixen contarlle en que andaba metido. Respondín o máis obvio.

- Non sei. O que xurda. Deixarei pasar algún tempo e buscarei traballo. Ao mellor preparo algunha oposición. Xa verei.

- Estás con alguén?

- Impórtache?

- É por saber. Preocúpome por ti, nada máis. Gustaríame que as cousas che saíran ben. Merécelo.

Deslizou unha man por riba da mesa mentres dicía isto, e agarroume dous dedos da miña. Os que delataban o recente tabaquismo esaxerado.

- Non estás fumando moito?

- Si. Non paso por unha boa época, que queres que che diga.

- Deberías confiar en min. Ao mellor podo servirche de apoio.

- Ti?

- Proba.

Nin tolo. Aquela muller levaba un sinal de perigo na fronte. Comecei a inquietarme e a desexar perdela de vista para sempre. Pensei na mellor maneira de cortar a conversa e saír pitando.

- Ben, Chus. Desexo que che vaia ben...

- Agarda! Que présa tes? Estás no paro, non?

- Teño cousas que facer.

- Non terán tanta urxencia. Queda un pouco máis.

- Teño que ir á deputación recoller os papeis do despido e...

- Se non fuches até agora supoño que poderán esperar algún tempo.

Tiña razón. Era unha muller intelixente, sen dúbida. E sabía como levar as cousas polo seu rego. Non me quedaban senón dúas alternativas: cortar en seco ou aguantar un pouco máis. Adiantouse.

- Por favor, póñanos outros cafés. O teu era cortado, non?

E volveu ao ataque. Estaba a controlar o xogo, como sempre.

- Que tal andas de cartos. Precisas que che preste algo?

- Non. Teño algún aforro, grazas. En todo caso, tamén podo recorrer aos meus pais.

- Xa imaxino, pero non é o mesmo. Non dubides en pedirme o que faga falla. Se queres tamén me podo mover un pouco no tema do traballo.

- Non, de verdade, Chus.

- Tanto me odias?

Unha pregunta que me descolocou. Odiábaa? Non o sabía con certeza. Púñame nervioso, estaba moi anoxado polo que me fixera. Pero odio...

- Sinceramente, non o sei.

- Pénsao un pouco. Gustaríame sabelo.

A conversa collía un camiño un tanto absurdo. Que lle ía dicir? “Si, ódiote” era case unha declaración de guerra, e á miña forma de ser non lle cadraban afirmacións tan rotundas. Por outra banda, “non te odio” significaba espirme aínda máis, se iso era posíbel, diante daquela estraña muller. Ás veces o pensamento é máis rápido ca un mesmo.

- Creo que non.

- Cres? Non tes a certeza?

- Chus, por favor, tanto importa?

Para min era imposíbel unha declaración menos suspensiva. Tería que conformarse coa suposición. Naquel momento tiña a urxencia absoluta de marchar. Non aguantaba máis.

- Si, importa. Sabes, Iago? Dicías que antes crías coñecerme. Penso que nin eu mesma me coñecía ben.

- Chus...

- Non digas nada, escóitame. Creo que estou namorada de ti...